Program budowy 100 obwodnic na Podkarpaciu - stan na kwiecień 2022

Dla wszystkich zadań są już wyłonieni wykonawcy dokumentacji przygotowawczej. W przypadku czterech obwodnic będzie to Koncepcja programowa, a dla pozostałych dokumentacja obejmująca Studium korytarzowe (SK), Studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowe z elementami koncepcji programowej (STEŚ-R) oraz materiały do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DŚU).

Współpraca z samorządami i mieszkańcami

Dotychczasowe doświadczenia przy realizacji procesu inwestycyjnego pokazały, jak ważna jest współpraca i komunikacja z poszczególnymi samorządami i społecznościami lokalnymi na wszystkich etapach inwestycji drogowych. Szczególnie istotne jest to na etapie prac planistycznych i projektowych.

Przygotowanie inwestycji drogowych jest procesem długim i złożonym, dlatego tak istotna jest współpraca wszystkich zainteresowanych stron, zarówno projektantów, inwestora, jak i lokalnych społeczności oraz samorządów. Wsłuchujemy się w głosy i uwagi samorządów oraz mieszkańców zainteresowanych budową obwodnic. Zależy nam, aby dotrzeć z informacjami o przyszłych obwodnicach do lokalnych społeczności. Pozwala to sprawniej prowadzić proces przygotowawczy. Istotnym elementem tego etapu przygotowania inwestycji są niewątpliwie akcje informacyjne. Pozwalają one zebrać wnioski, opinie i uwagi, dzięki którym udaje się wspólnie wypracować optymalny przebieg przyszłych inwestycji.

Co zbudujemy

Wszystkie obwodnice, jakie powstaną w ramach PB100 w województwie podkarpackim, będą drogami klasy GP (główna ruchu przyspieszonego). W ramach inwestycji wybudowane zostaną skrzyżowania jednopoziomowe (ronda) oraz odcinki dodatkowych jezdni zapewniających obsługę przyległych terenów. Inwestycje będą uwzględniać również m.in. budowę i przebudowę istniejących dróg w zakresie kolizji z drogami obwodowymi, budowę i przebudowę systemu odwodnienia korpusu drogowego, budowę urządzeń ochrony środowiska, budowę oświetlenia drogowego oraz urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Obwodnica Przemyśla w ciągu DK28 i DK77

26 kwietnia 2021 r. podpisaliśmy umowę na wykonanie dokumentacji projektowej dla budowy obwodnicy Przemyśla, obejmującej opracowanie SK, STEŚ-R oraz uzyskanie DŚU. Dokumentację za kwotę 12 656 700 zł wykonuje konsorcjum: MPRB (lider), Mosty Kraków i MP Infra (partnerzy).  Planowany termin opracowania dokumentacji to marzec 2024 r.

Postęp prac

Wykonawca zakończył już pierwszy etap opracowania dokumentacji projektowej, jakim jest Studium korytarzowe. W ramach tego etapu, w lipcu 2021 r., na terenie gmin Roźwienica, Pawłosiów, Rokietnica, Chłopice, Radymno, Orły, Przemyśl, Krasiczyn, Żurawica, Medyka oraz w mieście Przemyśl, została przeprowadzona akcja informacyjna. Jej celem było zapoznanie miejscowej społeczności z planowaną inwestycją oraz wysłuchanie uwag i wniosków dotyczących zadania.

W wyniku akcji informacyjnej wpłynęło łącznie 1223 opinii, w tym dwie od samorządów. Opracowano i upubliczniono już raporty z akcji informacyjnej. Na podstawie zgłoszonych przez lokalną społeczność wniosków powstał wariant społeczny W5, stanowiący swego rodzaju kompromis pomiędzy oczekiwaniami społeczeństwa a uwarunkowaniami terenowymi. W listopadzie 2021 r. odbyło się posiedzenie Zespołu Oceny Przedsięwzięć Inwestycyjnych (ZOPI), na którym do dalszych prac projektowych zostały zarekomendowane cztery warianty: W2, W4, W5 (wraz z podwariantem całkowicie omijającym miasto Przemyśl) i W6, który stanowi połączenie poszczególnych odcinków analizowanych wariantów.

Obecnie rozpoczęto etap Studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego, który uszczegółowi rozwiązania projektowe. Na II kwartał tego roku zaplanowano kolejną akcję informacyjną, mającą na celu prezentację zamierzeń i wariantów przyjętych rozwiązań. Po zebraniu opinii mieszkańców i władz samorządowych, uwzględniając wszelkie analizy i wskaźniki, zostanie wskazany wariant, dla którego wystąpimy z wnioskiem o wydanie DŚU. Dopiero po jej uzyskaniu, w sposób ostateczny zostanie określony przebieg przyszłej obwodnicy Przemyśla.

Cel inwestycji

Przygotowanie dokumentacji projektowej w ramach SK, STEŚ-R oraz uzyskanie DŚU jest warunkiem niezbędnym do przejścia do kolejnego etapu inwestycji, tj. realizacji inwestycji w systemie Projektuj i buduj. Obwodnica Przemyśla pozwoli na usprawnienie tranzytu, którego część z autostrady A4 przejmuje droga krajowa nr 77, prowadząc ruch przez Przemyśl na wschód do przejścia granicznego z Ukrainą w Medyce.

Ponadto DK77 prowadzi transport z kierunku północnego (Warszawa, Radom, Jarosław) w stronę południową do Przemyśla, a dalej drogą krajową nr 28 do przejść granicznych na południu Polski. Realizacja obwodnicy w ciągu dróg krajowych nr 28 i 77 pozwoli na skierowanie ruchu tranzytowego poza zabudowę Przemyśla, a to zapewni odciążenie miasta z ruchu pojazdów ciężarowych. Wpłynie to bezpośrednio na poprawę bezpieczeństwa mieszkańców miasta.

Obwodnica Miejsca Piastowego

26 kwietnia 2021 r. GDDKiA podpisała umowę na wykonanie dokumentacji projektowej dla budowy obwodnicy Miejsca Piastowego, obejmującej opracowanie SK i STEŚ-R, a także uzyskanie DŚU. Dokumentację za kwotę blisko 10 688 700 zł wykonuje konsorcjum: MPRB (lider), Mosty Kraków i MP Infra (partnerzy). Planowany termin opracowania dokumentacji to marzec 2024 r.

Postęp prac

Wykonawca zakończył już pierwszy etap opracowania dokumentacji projektowej, jakim jest Studium korytarzowe. W ramach tego etapu, w lipcu 2021 r., przeprowadzona została akcja informacyjna z mieszkańcami dziewięciu gmin (Miejsce Piastowe, Iwonicz Zdrój, Krościenko Wyżne, Haczów, Zarszyn, Besko, Miasto Krosno, Korczyna oraz Rymanów). Mieszkańcom zaprezentowano warianty przebiegu przyszłej obwodnicy.

W wyniku akcji informacyjnej wpłynęło 375 opinii mieszkańców oraz 16 opinii samorządów lokalnych. To, jak istotne są spotkania z mieszkańcami, pokazuje fakt, że znaczną część opinii (ponad 90 proc.) udało się uwzględnić poprzez opracowanie czterech nowych wariantów społecznych.

Na etapie Studium korytarzowego analizowanych było osiem wariantów przebiegu przyszłej obwodnicy. Do dalszych prac projektowych wybrano cztery warianty, w tym dwa warianty społeczne. Każdy z wybranych wariantów opiera się na innym sposobie połączenia projektowanej obwodnicy z drogą ekspresową S19 (wariant W1 - brak połączenia, wariant W4 - budowa łącznika umożliwiającego połączenie z S19 za pomocą węzła Krosno Południe, wariant W5 - budowa nowego węzła na S19, wariant W6 - wykorzystanie węzła Krosno Północ).

Obecnie rozpoczęto etap Studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego, który uszczegółowi rozwiązania projektowe. Zostanie także wykonana inwentaryzacja przyrodnicza oraz rozpoznanie geologiczne podłoża. W okresie wakacyjnym planowane są kolejne spotkania z mieszkańcami, na których zostaną przedstawione szczegółowe rozwiązania projektowe rekomendowanych wariantów przebiegu.

Po zebraniu opinii, spostrzeżeń oraz uwag mieszkańców i władz samorządowych, uwzględniając także wyniki inwentaryzacji przyrodniczej, warunki gruntowe oraz wskaźniki ekonomiczne, zostanie wskazany wariant, dla którego wystąpimy z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dopiero po jej uzyskaniu, w sposób ostateczny zostanie określony przebieg przyszłej obwodnicy Miejsca Piastowego.

Cel inwestycji

Przygotowanie dokumentacji projektowej w ramach SK, STEŚ-R oraz uzyskanie DŚU jest warunkiem niezbędnym do przejścia do kolejnego etapu inwestycji, tj. realizacji inwestycji w systemie Projektuj i buduj. Obwodnica pozwoli na usprawnienie ruchu tranzytowego, gdyż DK28 stanowi jedną z dróg krajowych pozwalających na ruch transportu ciężkiego z kierunku zachodniego (od Katowic i Krakowa poprzez Nowy Sącz, Krosno, Sanok) w stronę wschodnią, tj. do przejścia granicznego z Ukrainą w Medyce.

Realizacja obwodnicy w ciągu drogi krajowej nr 28 pozwoli na skierowanie ruchu tranzytowego poza gęstą zabudowę miejscowości Miejsce Piastowe, Rymanów, Besko oraz Zarszyn, a to zapewni odciążenie miast z ruchu pojazdów ciężarowych. Dodatkowo usprawni ona transport samochodów osobowych na kierunku Jasło - Sanok. Dzięki inwestycji nastąpi poprawa bezpieczeństwa mieszkańców wymienionych miejscowości.

Obwodnica Kolbuszowej w ciągu DK9

12 kwietnia 2021 r. podpisana została umowa na opracowanie dokumentacji projektowej dla obwodnicy Kolbuszowej, obejmującej opracowanie SK, STEŚ-R oraz uzyskanie DŚU. Dokumentację dla obwodnicy Kolbuszowej za kwotę 2 898 029,32 zł wykonuje Promost Consulting. Planowany termin opracowania dokumentacji to marzec 2024 r.

Postęp prac

W ramach pierwszego etapu opracowania dokumentacji projektowej, jakim jest Studium korytarzowe, w lipcu 2021 r. przeprowadzona została akcja informacyjna. Dotyczyła ona wariantowego przebiegu projektowanej obwodnicy. Spotkania zostały zorganizowane dla mieszkańców gmin, przez które zaplanowano przebieg przyszłej obwodnicy, tj. gmin Kolbuszowa, Cmolas i Dzikowiec. Wydarzenie to spotkało się z dużym zainteresowaniem lokalnej społeczności i poszczególnych sołectw. Mieszkańcy mieli możliwość zapoznania się z proponowanymi wariantami przebiegu obwodnicy, jak również mogli wnioskować o ich modyfikacje, zgłaszać swoje uwagi i zadawać pytania dotyczące inwestycji.

W ramach przeprowadzanej akcji informacyjnej, mieszkańcy oraz lokalne społeczności mieli możliwość składania opinii i wniosków na przygotowanych w tym celu formularzach. Społeczeństwo zostało poinformowane o tym na spotkaniu konsultacyjnym, ale także w ogłoszeniach gminnych, prasowych oraz internetowych. W wyniku akcji informacyjnej wpłynęło 1119 formularzy indywidualnych oraz 11 wniosków od organizacji społecznych i stowarzyszeń. Wszystkie wnioski oraz rozmowy z lokalną społecznością pozwoliły na poznanie preferencji mieszkańców. Zostało to uwzględnione podczas wyboru czterech wariantów przeznaczonych do dalszych prac projektowych.

Aktualnie rozpoczęty został drugi etap prac, czyli opracowanie STEŚ-R. Szczegółowe rozwiązania projektowe zostaną przedstawione mieszkańcom i władzom lokalnym podczas kolejnej akcji informacyjnej.

Po zebraniu uwag mieszkańców i władz samorządowych, uwzględniając wszelkie wskaźniki i uwarunkowania, zostanie wskazany wariant, dla którego wystąpimy z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dopiero po jej uzyskaniu, w sposób ostateczny zostanie określony przebieg przyszłej obwodnicy Kolbuszowej.

Cel inwestycji

Inwestycja planowana jest do realizacji w systemie Projektuj i buduj w latach 2026-2030. Obwodnica Kolbuszowej powstanie w nowym śladzie drogi krajowej nr 9 jako droga klasy GP o długości ok. 12,5 km.  

Istniejący odcinek drogi krajowej nr 9 przechodzi przez miasto Kolbuszowa wśród zwartej zabudowy mieszkaniowej z licznymi jednopoziomowymi skrzyżowaniami i przejściami dla pieszych. Duże natężenie ruchu, na które składa się w głównej mierze ruch tranzytowy, jest niezwykle uciążliwe dla mieszkańców. Celem budowy obwodnicy Kolbuszowej jest więc przede wszystkim wyprowadzenie ruchu tranzytowego, jaki koncentruje się w mieście.  

Dzięki inwestycji nastąpi poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, odciążenie układu komunikacyjnego miasta oraz zwiększenie przepustowości dróg. Nowa trasa usprawni tranzyt w ciągu drogi krajowej nr 9 Radom - Rzeszów i dalej w kierunku południowym, tj. do przejścia granicznego ze Słowacją w Barwinku. Jednocześnie zachowane zostaną najwyższe wymogi ochrony środowiska, zdrowia i życia mieszkańców oraz zrównoważonego rozwoju. 

Obwodnica Nowej Dęby w ciągu DK9

Umowa na wykonanie dokumentacji projektowej obwodnicy Nowej Dęby obowiązuje od 12 lipca 2021 r.. Zakłąda ona opracowanie SK i STEŚ-R oraz uzyskanie DŚU. Dokumentację przygotowuje Wrocławskie Biuro Projektów Drosystem. Termin opracowania dokumentacji to maj 2024 r. Wartość umowy wynosi 2 173 262,40 zł.

Postęp prac

We wrześniu 2021 r. w gminach Majdan Królewski i Nowa Dęba przeprowadzone zostały spotkania z mieszkańcami, w trakcie których zaprezentowano warianty przebiegu przyszłej obwodnicy. W wyniku akcji informacyjnej wpłynęły 733 formularze opinii, zawierające zarówno głosy sprzeciwu, jak i poparcia dla poszczególnych wariantów. Spośród wszystkich wniosków, większość, bo aż 685, dotyczyła korekty wariantu 8. Po analizie proponowanego we wnioskach przebiegu obwodnicy, głównie pod kątem wymagań technicznych, powstał nowy wariant.

W lutym br. na posiedzeniu Zespołu Oceny Przedsięwzięć Inwestycyjnych zostały zaprezentowane wyniki SK. Przedstawiono dziesięć wariantów przyszłej obwodnicy, na których przebieg wpływ miały m.in. opinie mieszkańców gmin, przez które one przebiegają. Przy udziale władz samorządowych, do dalszych prac projektowych zarekomendowano cztery warianty przebiegu obwodnicy Nowej Dęby, które swoim zasięgiem obejmują również gminę Majdan Królewski. W chwili obecnej rozpoczął się kolejny etap, tj. STEŚ-R, w którym również zostanie przeprowadzona akcja informacyjna na terenie ww. gmin. Po zebraniu uwag mieszkańców i władz samorządowych, uwzględniając wszelkie wskaźniki i uwarunkowania, zostanie wskazany wariant, dla którego wystąpimy z wnioskiem o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Dopiero po jej uzyskaniu, w sposób ostateczny zostanie określony przebieg przyszłej obwodnicy Nowej Dęby.

Cel inwestycji

Przygotowanie dokumentacji projektowej w ramach SK, STEŚ-R oraz uzyskanie DŚU jest warunkiem niezbędnym do przejścia do kolejnego etapu inwestycji, tj. realizacji inwestycji w systemie Projektuj i buduj. Obwodnica Nowej Dęby pozwoli na usprawnienie ruchu tranzytowego, którego część z drogi S7 przejmuje DK9, prowadząc dalej w kierunku Rzeszowa a następnie w kierunku przejścia granicznego ze Słowacją w Barwinku. Dodatkowo budowa obwodnicy skróci czas przejazdu na kierunku Rzeszów - Radom i dalej w kierunku Warszawy. Realizacja obwodnicy w ciągu DK9 pozwoli na skierowanie ruchu tranzytowego poza zabudowę Nowej Dęby, a to zapewni odciążenie miasta z ruchu pojazdów ciężarowych. Dzięki inwestycji nastąpi poprawa bezpieczeństwa mieszkańców miasta.  

II etap obwodnicy Sanoka w ciągu DK28

W tym wypadku umowa na wykonanie Koncepcji programowej z pełnym rozpoznaniem geologicznym dla budowy II etapu obwodnicy Sanoka podpisana została 23 sierpnia 2021 r. Dokumentację za kwotę 1 484 347,40 zł opracowuje Sweco Polska.

Postęp prac

Dla inwestycji została wydana DŚU, która w 2015 roku uzyskała ostateczność. Obecnie zaawansowanie przygotowania KP wynosi ok. 65 proc. Opracowane zostały już: mapa do celów projektowych, analiza i prognoza ruchu oraz opinia geotechniczna. Zakończyły się także badania geofizyczne. Trwa przygotowanie projektu robót geologicznych i hydrogeologicznych. Planowany termin opracowania KP to lipiec 2022 r.

Cel inwestycji

Istniejący odcinek drogi krajowej nr 28 na terenie miasta Sanoka biegnie przez obszary zwartej zabudowy mieszkaniowej z licznymi jednopoziomowymi skrzyżowaniami i przejściami dla pieszych. Oddanie do ruchu 30 stycznia 2020 r. I etapu obwodnicy Sanoka pozwoliło na wyprowadzenie ruchu tranzytowego na DK28 z kierunku Krosna do DK84 w kierunku przejścia granicznego Krościenko - Smolnica. Budowa II etapu (ok. 3 km) spowoduje domknięcie obwodnicy miasta w ciągu DK28, która za Sanokiem biegnie w kierunku Przemyśla. Dzięki inwestycji nastąpi poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, odciążenie układu komunikacyjnego oraz zwiększenie przepustowości dróg. Nowa trasa poprawi dostępność komunikacyjną i ułatwi wyjazd w kierunku Przemyśla i dalej przejścia granicznego w Medyce i Korczowej łączących Unię Europejską z Ukrainą. Jednocześnie zachowane zostaną najwyższe wymogi ochrony środowiska, zdrowia i życia mieszkańców oraz zrównoważonego rozwoju.

Trzy obwodnice w ciągu drogi krajowej nr 73

Inicjatywa samorządowa oraz współpraca z przedstawicielami władz Jasła, Kołaczyc, Pilzna, Brzostku i Brzyska były impulsem do rozpoczęcia prac przygotowawczych mających na celu doprowadzenie do realizacji przebudowy drogi krajowej nr 73 na odcinku Pilzno - Jasło, w tym budowy obwodnic Jasła, Pilzna oraz Brzostku i Kołaczyc.

Aktualnie trwa postępowanie administracyjne w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla całej inwestycji, czyli dla przebudowy DK73 i budowy obwodnic. Postepowanie prowadzone jest przez Burmistrza Brzostku, na terenie którego przebiega największy zakres inwestycji.

Obwodnica Pilzna - 9 marca 2022 r. podpisana umowa na opracowanie Koncepcji programowej z pełnym rozpoznaniem geologicznym wraz z infrastrukturą techniczną, budowlami i urządzeniami budowlanymi dla budowy obwodnicy Pilzna. Wykonawcą jest Pracownia Inżynierska KLOTOIDA. Wartość umowy to 1 496 743,95 zł. Termin realizacji to marzec 2023 r. Aktualnie trwają wstępne prace projektowe. W przygotowaniu jest mapa do celów projektowych, na podstawie której będą opracowane rozwiązania projektowe. Wykonane zostały pomiary ruchu w celu opracowania analizy i prognozy ruchu.

Podstawowym celem budowy obwodnicy Pilzna jest wyprowadzenie ruchu samochodów ciężarowych, jaki koncentruje się w mieście z kierunków wschodniego i zachodniego. Chodzi przede wszystkim o podróżujących drogą krajową nr 94 oraz autostradą A4 w kierunku Jasła i dalej Krosna. Przebieg DK73 łączy korytarz transportowy DK94/A4 z drogą krajową nr 28, stanowiącą główny kręgosłup komunikacyjny południowej części województw podkarpackiego i małopolskiego. Dzięki realizacji tej obwodnicy, ruch tranzytowy znacząco zmniejszy się w centrum miejscowości. 

Obwodnica Brzostku i Kołaczyc - 28 lutego 2022 r. podpisanie umowy na opracowanie KP z pełnym rozpoznaniem geologicznym wraz z infrastrukturą techniczną, budowlami i urządzeniami budowlanymi dla budowy obwodnicy Brzostku i Kołaczyc. Wykonawcą Koncepcji programowej jest MPRB. Wartość umowy to 6 986 400 zł. Termin realizacji to maj 2023 r. Aktualnie trwają wstępne prace projektowe. W przygotowaniu jest mapa do celów projektowych, na podstawie której będą opracowane rozwiązania projektowe. Wykonane zostały pomiary ruchu w celu opracowania analizy i prognozy ruchu. Trwają prace nad uzgodnieniem programu badań geofizycznych.

Podstawowym celem budowy obwodnicy Brzostku i Kołaczyc jest wyprowadzenie ruchu z obu miejscowości. Dzięki realizacji tej obwodnicy ruch tranzytowy na osi północ-południe, kierujący się albo w kierunku Pilzna oraz drogi krajowej nr 94 i autostrady A4 albo w kierunku Jasła oraz drogi krajowej nr 28, zostanie wyprowadzony z centrów obu miejscowości. Dzięki realizacji obwodnicy nastąpi poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, poprzez ograniczenie ruchu dalekobieżnego, ograniczy też emisje spalin i hałas. Jednocześnie zachowane zostaną najwyższe wymogi ochrony środowiska, zdrowia i życia mieszkańców oraz zrównoważonego rozwoju.

Obwodnic Jasła - 28 grudnia 2021 r. podpisanie umowy na wykonanie Koncepcji programowej z pełnym rozpoznaniem geologicznym wraz z infrastrukturą techniczną, budowlami i urządzeniami budowlanymi dla budowy obwodnicy Jasła w ciągu drogi krajowej nr 73 (wraz z rozbudową istniejącej DK73 o dł. ok. 2,5 km). Wykonawcą KP jest Promost Consulting. Wartość umowy to 6 649 084,80 zł. Termin realizacji to marzec 2023 r. Aktualnie trwają wstępne prace projektowe. W przygotowaniu jest mapa do celów projektowych, na podstawie której będą opracowane rozwiązania projektowe. Wykonane zostały pomiary ruchu w celu opracowania analizy i prognozy ruchu. Trwają prace nad uzgodnieniem programu badań geofizycznych.

Podstawowym celem budowy obwodnicy Jasła jest wyprowadzenie ruchu, jaki koncentruje się w mieście z kierunków południowo-wschodniego i zachodniego, czyli drogi krajowej nr 28 stanowiącej główny kręgosłup komunikacyjny południowej części województwa podkarpackiego i małopolskiego. Dzięki realizacji tej obwodnicy, ruch tranzytowy powinien się znacząco zmniejszyć w centrum miejscowości. Dzięki realizacji obwodnicy nastąpi poprawa bezpieczeństwa mieszkańców, odciążenie układu komunikacyjnego i zwiększenie płynności ruchu w samym Jaśle. Inwestycja poprawi również warunki i bezpieczeństwo przejazdu dla ruchu dalekobieżnego i regionalnego na odcinkach ww. dróg krajowych prowadzących z jednej strony od autostrady A4 i drogi krajowej nr 94, z drugiej włączających się z drogi krajowej nr 73, która zbiera ruch z południowej części województwa.

Program budowy 100 obwodnic

W ramach rządowego Programu do 2030 r. powstanie 100 obwodnic na sieci dróg krajowych o łącznej długości ok. 830 km. Będą to trasy o najwyższych parametrach technicznych, dostosowane do przenoszenia obciążenia 11,5 t/oś. Inwestycjom tym będą towarzyszyły urządzenia bezpieczeństwa ruchu drogowego, w tym oświetlenie spełniające wytyczne prawidłowego oświetlenia przejść dla pieszych.

 .