Zmienić system wspierania pracy niepełnosprawnych – opinia Jana Zająca
Wspieranie przedsiębiorców tworzących nowe miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych to najważniejszym zadanie na 2013 rok dla instytucji działających na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych – uważa Jan Zając, prezes Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych.
Jan Zając, fot. Adam Cyło
Pracodawcy osób niepełnosprawnych z niepokojem obserwują obecną sytuację na rynku pracy. Dokonywane zmiany legislacyjne, zaostrzanie przepisów oraz wzrastająca biurokracja związana z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych nie służą zwiększeniu zatrudnienia osób niepełnosprawnych raczej zniechęcają.
Szczególną bolączkę stanowią zmieniające się interpretacje prawa. Pułapki interpretacyjne dotyczą takich kwestii jak: wydatkowanie środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, uzyskiwanie pomocy de minimis, efekt zachęty, termin przekazywania zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych na konto zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron), czy zaliczanie środków przekazywanych na zfron do kosztów uzyskania przychodów.
W 2012 roku okazało się, że samo dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych – nie było wystarczającym instrumentem, który gwarantowałby wzrost ilości miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. A wyższe dofinansowanie dla Zakładów Pracy Chronionej (ZPCHr) nie zahamowało rezygnacji ze statusu zakładu pracy chronionej. Pracodawcy myślą bowiem racjonalnie. Skoro odbierane są rekompensaty z tytułu podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych w postaci ulg i zwolnień, a obowiązki i wymagania pozostają bez zmian, to zatrudnianie osób niepełnosprawnych w zakładzie pracy chronionej staje się zbyt kosztowne.
Obecna polityka zmniejszania rekompensat z tytułu podwyższonych kosztów zatrudniania osób niepełnosprawnych, nie skutkuje wzrostem ilości nowych miejsc pracy i liczby zatrudnionych osób niepełnosprawnych. W grudniu 2011 r. według danych z systemu SODIR obsługującego wypłaty dofinansowań wynagrodzeń osób niepełnosprawnych zarejestrowanych było 245 479 osób. Już w październiku 2012 r. liczba ta zmniejszyła się o 6255 osób do poziomu 239 224 osób. W analogicznym okresie spadła także liczba pracodawców prowadzących zakłady pracy chronionej o 353 firmy.
Polska Organizacja Pracodawców Osób Niepełnosprawnych przygotowuje własne propozycje rozwiązań w zakresie nowego systemu wsparcia zatrudniania osób niepełnosprawnych. Nadrzędnym zadaniem tego systemu powinno być wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. Nowe miejsca pracy nie tylko powinny zapewniać zatrudnienie osobom niepełnosprawnym, ale także powinny odpowiadać na wyzwania współczesnej gospodarki, czyli opierać się na nowoczesnych technologiach i innowacyjności. Realizacja takich zadań wymaga zapewnienia wystarczającej ilości środków finansowych i wsparcia z budżetu państwa, a w szczególności wsparcia ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Jednym z postulatów POPON jest m.in. zmiana podejścia do sposobu naliczania wysokości wpłat obowiązkowych na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Obecny sposób naliczania wpłat, który opiera się o liczbę zatrudnionych osób w przeliczeniu na etaty, nie przystaje do współczesnej gospodarki. Wzrost zatrudnienia, jako główne źródło rozwoju firmy ma coraz mniejsze znaczenie. Przedsiębiorstwa zajmujące najwyższe lokaty w rankingach wielkości sprzedaży czy poziomu zysku, zwłaszcza z sektorze nowoczesnych technologii, nie są jednocześnie największymi pracodawcami. Oznacza to, że wpłaty do PFRON nie odpowiadają w pełni potencjałowi tych firm, a największy ciężar finansowania spada na pracodawców i przedsiębiorstwa, u których w procesie produkcji czynnik ludzki i wielkość zatrudnienia odgrywają znaczącą rolę. Dlatego konieczna jest zmiana legislacyjna, która uzależniłaby wysokość wpłat obowiązkowych od dochodu firmy lub wielkości jej funduszu płac, co pozwoliłoby na bardziej sprawiedliwy i odpowiadający współczesnej gospodarce system finansowania rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
W 2013 roku jednym z głównych zadań Zarządu Krajowego POPON będzie kontynuacja prac na rzecz ograniczenia zmian prowadzących do likwidacji Zakładów Pracy Chronionej, a co za tym idzie pogarszającej się sytuacji zatrudnionych w tych zakładach osób niepełnosprawnych. Celem będzie także kontynuowanie zabiegów na rzecz poprawy sytuacji pracodawców otwartego rynku pracy oraz podniesienia wysokości dofinansowań do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych tam zatrudnionych.
Dostrzegając potrzeby zmian w systemie wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych, jakie wynikają z kryzysu gospodarczego dotykającego wszystkie sfery życia społeczno-gospodarczego, pracodawcy osób niepełnosprawnych oczekują od strony rządowej partnerskiego podejścia. To pracodawcy tworzą miejsca pracy dla osób niepełnosprawnych, dlatego powinni aktywnie uczestniczyć w tworzeniu nowych rozwiązań systemowych.
Jan Zając Prezes Zarządu Krajowego POPON
