Nowe przepisy w ruchu kolejowym

Do tej pory, zgodnie z art. 62 ust 2 Ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe, przewoźnik odpowiadał za szkodę, jaką poniósł podróżny wskutek opóźnionego przyjazdu lub odwołania regularnie kursującego środka transportowego.

- Oznaczało to, że poszkodowany podróżny mógł się domagać odszkodowania, nie tylko za samo spóźnienie, ale również za szkody jakie poniósł w związku z nim. Przewoźnik zobowiązany był do naprawienia szkody w pełnej wysokości, w zakresie, o jakim mowa w art. 361 § 2 Kodeksu Cywilnego, czyli zarówno za straty rzeczywiste (damnum emergens) czyli na przykład niewykorzystane bilety, jak i utracone korzyści (lucrum cessans), jak choćby zmarnowana szansa podpisania kontraktu czy nowej pracy, której podróżny, w związku ze spóźnieniem, nie otrzymał - mówi Maciej Żyłka, prawnik D.A.S. Towarzystwa Ubezpieczeń Ochrony Prawnej S.A.

Na poszkodowanym ciążył jednak obowiązek udowodnienia zarówno szkody, jaką poniósł, jak i normalnego (adekwatnego) związku przyczynowego pomiędzy szkodą, a opóźnieniem pociągu lub odwołaniem regularnie kursującego środka transportowego.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 2 grudnia 2008 r. (sygn. K 37/07) przewoźnik nie może ograniczyć swojej odpowiedzialności do przypadków, gdy umyślnie zawinił, albo gdy do powstania szkody doszło w wyniku jego rażącego niedbalstwa.

- Tym samym do odpowiedzialności odszkodowawczej przewoźnika może być brana wina w każdej postaci (omnis culpa), również w przypadku wydarzeń, za które przewoźnik nie odpowiada bezpośrednio - dodaje Maciej Żyłka.

Nowe przepisy unijne

Od dnia 1 lipca 2011 r. wchodzi w życie art. 17 Rozporządzenia (WE) NR 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym, który w wypadku opóźnienia pociągu umożliwi pasażerom odzyskanie nawet połowy ceny biletu. Przewoźnik będzie również zobowiązany, w przypadku dużych opóźnień, do zapewnienia na swój koszt hotelu oraz darmowych posiłków i napojów.

Pasażer będzie mógł ubiegać się o odszkodowanie nie tracąc jednocześnie prawa do skorzystania z przejazdu. Tym samym, nawet jeżeli pociąg będzie miał opóźnienie, to podróżny może nim pojechać, a później tak czy inaczej wystąpić do przewoźnika o zwrot pieniędzy za bilet, mimo iż usługa przewozowa została w zasadzie wykonana. Zgodnie z wchodzącymi właśnie w życie przepisami, minimalna kwota odszkodowania wynosić będzie 25 proc. ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego od 60 do 119 minut a maksymalna - 50 proc. ceny biletu w przypadku opóźnienia wynoszącego 120 minut lub więcej.

Jak przestrzega Maciej Żyłka, jest i zła wiadomość: z wnioskiem o odszkodowanie podróżny będzie mógł wystąpić jedynie w przypadkach niektórych połączeń.

- Rozporządzenie przewiduje możliwość otrzymania odszkodowania, gdy spóźnienie dotyczy kolejowych krajowych połączeń pasażerskich realizowanych pociągami rodzaju Ekspres, InterCity, Express InterCity, EuroCity oraz EuroNight, a także połączeń międzynarodowych między państwami Unii Europejskiej - tłumaczy ekspert D.A.S. Przynajmniej do dnia 3 grudnia 2014 r. przepisów art. 17 rozporządzenia nie stosuje się do połączeń realizowanych pociągami miejskimi, podmiejskimi i regionalnymi.

Jak otrzymać odszkodowanie?

W celu uzyskania odszkodowania należy złożyć przewoźnikowi wniosek o jego wypłatę. Wypłata powinna być zrealizowana w ciągu miesiąca od daty złożenia wniosku. Odszkodowanie może zostać wypłacone w postaci kuponów lub innych usług, jeżeli ich warunki są elastyczne (szczególnie w odniesieniu do okresu ważności oraz miejsca docelowego). Jeśli wybieramy opcję wypłaty odszkodowania w formie gotówki, koniecznie należy zaznaczyć we wniosku żądanie zwrotu pieniędzy za przejazd. Do tego trzeba dołączyć bilet oraz zaświadczenie o opóźnieniu, które powinien wystawić i opieczętować pracownik kasy, kierownik pociągu lub konduktor już w dniu spóźnienia.

Warto pamiętać, że przewoźnik nie może pomniejszyć kwoty zwrotu ceny biletu o finansowe koszty transakcji, takie jak opłaty, koszty telekomunikacyjne lub znaczki.

Przepisy umożliwiają jednak przewoźnikom kolejowym wprowadzenie progu minimalnego, poniżej którego odszkodowanie nie będzie wypłacane. Jego wysokość nie może przekraczać kwoty 4 euro.

Kiedy nie będzie odszkodowania?

Pasażerowi nie przysługuje prawo do odszkodowania, jeżeli został poinformowany o opóźnieniu przed zakupem biletu lub jeżeli opóźnienie w wyniku kontynuacji podróży innym połączeniem lub poprzez zmianę trasy, jest krótsze niż 60 minut.

Wspomniane rozporządzenie nie reguluje w żaden sposób roszczeń odszkodowawczych za szkody czy utracone korzyści będące konsekwencją opóźnień pociągów. Jeśli więc po 1 lipca nie wyjedziemy na wakacje, bo z powodu opóźnienia pociągu spóźnimy się na samolot albo prom, to w tym zakresie odszkodowania możemy dochodzić na podstawie wspomnianego na początku art. 62 Prawa przewozowego.

Niezależnie jednak od rodzaju szkody i przewoźnika, to na podróżnym ciąży obowiązek udowodnienia krzywd, jakie poniósł, a co za tym idzie, uczestniczenia w żmudnych procedurach, na których nie musi się znać. Co więcej, po drugiej stronie ma sztab urzędników i prawników, którzy z pewnością będą starali przedstawić swój punkt widzenia. Żeby zatem uniknąć udziału w męczących i długotrwałych czynnościach zmierzających do uzyskania odszkodowania, warto skorzystać z pomocy, jaką zapewnia polisa ubezpieczenia ochrony prawnej.

Hotel i posiłki

W przypadku opóźnienia przyjazdu lub odjazdu, przewoźnicy kolejowi zobowiązani są informować podróżnych o sytuacji i o spodziewanym czasie odjazdu oraz przyjazdu pociągu. Według nowych przepisów w przypadku opóźnienia przyjazdu oraz odjazdu o ponad 60 minut pasażerom pociągów ekspresowych oferuje się nieodpłatnie:

- posiłki i napoje odpowiednio do czasu oczekiwania, jeżeli są one dostępne w pociągu lub na stacji, lub mogą zostać w rozsądnym zakresie dostarczone. Jeśli sytuacja uniemożliwia zapewnienie posiłków i napojów, podróżny może je zakupić we własnym zakresie i na podstawie paragonu domagać się zwrotu poniesionych kosztów;

- o ile jest to fizycznie możliwe, zakwaterowanie w hotelu lub innym miejscu oraz transport pomiędzy stacją kolejową a miejscem zakwaterowania w przypadkach konieczności pobytu przez jedną lub kilka nocy albo jeżeli niezbędny jest pobyt dodatkowy;

- o ile jest to fizycznie możliwe, transport z pociągu do stacji kolejowej, do miejsca odjazdu zastępczego środka transportu lub do miejsca przeznaczenia, jeżeli pociąg został unieruchomiony na trasie. Tu również, w przypadku braku możliwości przewiezienia zorganizowanym zastępczym środkiem transportu, zwrot powinien nastąpić na podstawie paragonu/faktury potwierdzającej uzasadnione koszty zorganizowania transportu przez samego pasażera.

Warto również pamiętać, że na żądanie pasażera, przewoźnicy zobowiązani są do poświadczenia na odwrocie biletu, zależnie od sytuacji, że połączenie kolejowe uległo opóźnieniu, że opóźnienie doprowadziło do utraty połączenia albo że połączenie zostało odwołane.

Opr. kar