Susza w Polsce 2019. Podkarpackie na tle kraju

Fot. Pixabay/CC0

W dziewiątym okresie raportowania tj. od 11 czerwca do 10 sierpnia 2019 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla Polski, na podstawie której dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -134 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 39 mmw stosunku do poprzedniego okresu (1 VI-31 VII).

Największy deficyt wody w okresie od 10 czerwca do 11 sierpnia br., podobnie jak w poprzednich okresach raportowania, notowano na obszarze Pojezierza Lubuskiego. Obecnie na tym terenie wartości KBW osiągają od -240 do -249 mm. Duży deficyt wody notowany jest na obszarze województw: lubuskiego, wielkopolskiego, kujawsko-pomorskiego, łódzkiego, dolnośląskiego, opolskiego, śląskiego, mazowieckiego oraz lubelskiego, wynosi od -180 mm do -209 mm. Na południu kraju w woj. małopolskim, podkarpackim, dolnośląskim oraz na północy Polski w woj. pomorskim, warmińsko-mazurskim w tym okresie sześciodekadowym notowano najmniejsze niedobory wody wynoszące od -50 do -119 mm.

Suszę rolnicza notowana jest na terenie piętnastu województw:

• Lubuskiego,
• Łódzkiego,
• Wielkopolskiego,
• Opolskiego,
• Lubelskiego,
• Mazowieckiego,
• Śląskiego,
• Świętokrzyskiego,
• Zachodniopomorskiego,
• Dolnośląskiego,
• Kujawsko-pomorskiego,
• Podkarpackiego,
• Podlaskiego,
• Małopolskiego,
• Pomorskiego.

W obecnie rozpatrywanym sześciodekadowym okresie susza nie jest notowana jedynie w województwie warmińsko-mazurskim.

Susza notowana jest we wszystkich monitorowanych w tym okresie uprawach, wśród:

• Zbóż jarych,
• Zbóż ozimych,
• Krzewów owocowych,
• Truskawek,
• Roślin strączkowych,
• Kukurydzy na ziarno,
• Kukurydzy na kiszonkę,
• Drzew owocowych,
• Warzyw gruntowych,
• Tytoniu,
• Buraka cukrowego,
• Ziemniaka,
• Chmielu.

Tabela 1 prezentuje zasięg suszy rolniczej w obecnym okresie sześciodekadowym dla poszczególnych upraw jako liczbę i udział gmin z suszą.

Tabela 1. Zasięg suszy rolniczej w okresie 11 czerwiec – 10 sierpień, liczba i udział (%) gmin w monitorowanych uprawach

Informację o powierzchni gruntów ornych zajętych przez suszę w obecnym okresie sześciodekadowym przedstawia tabela 2.

Tabela. 2. Zasięg suszy rolniczej jako udział (%) potencjalnej powierzchni gruntów ornych z suszą w monitorowanych uprawach

W dziewiątym okresie raportowania od 11 czerwca do 10 sierpnia 2019 roku największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw kukurydzy na kiszonkę. Odnotowano ją w 1711 gminach Polski (69,08% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 520 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 14 województwach na powierzchni 35,48% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 3.

Tab. 3. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na kiszonkę

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach kukurydzy na ziarno. Odnotowano ją w 1698 gminach Polski (68,55% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 533 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 15 województwach na powierzchni 34,88% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 4.

Tab. 4. Zasięg suszy w uprawach kukurydzy na ziarno

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano również w uprawach krzewów owocowych Wystąpiław 1522 gminach Polski (61,45% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 627 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 15 województwach na powierzchni 35,51% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród krzewów owocowych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 5.

Tab. 5. Zasięg suszy w uprawach krzewów owocowych.

Susza rolnicza została odnotowana także w uprawach roślin strączkowych. Odnotowano ją w 1427 gminach Polski (57,61% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 677 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 15 województwach na powierzchni 31,13% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 6.

Tab. 6. Zasięg suszy w uprawach roślin strączkowych

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach warzyw gruntowych. Wystąpiła w 1106 gminach Polski (44,65 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 760. Odnotowano ją w 12 województwach na powierzchni 20,69% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawiatab. 7.

Tab. 7. Zasięg suszy w uprawach warzyw gruntowych

Suszę rolniczą odnotowano w uprawach tytoniu. Wystąpiła w 1011 gminach Polski (40,82 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 823. Odnotowano ją w 11 województwach na powierzchni 21,47% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 8.

Tab. 8. Zasięg suszy w uprawach tytoniu

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach ziemniaka. Wystąpiła w 950 gminach Polski (38,35 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło w tych uprawach zmniejszenie z wystąpieniem suszy o 630 gmin. Odnotowano ją w 11 województwach na powierzchni 16,81% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 9.

Tab. 9. Zasięg suszy w uprawach ziemniaka

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach chmielu. Wystąpiła w 785 gminach Polski (31,69 % gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło w tych uprawach zmniejszenie z wystąpieniem suszy o 817 gmin. Odnotowano ją w 11 województwach na powierzchni 13,95% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 10.

Tab. 10. Zasięg suszy w uprawach chmielu

Susza rolnicza wystąpiła także w uprawach truskawek. Odnotowano ją w 577 gminach Polski (22,49% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 1066. Odnotowano ją w 10 województwach na powierzchni 9,04% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 11.

Tab. 11. Zasięg suszy w uprawach truskawek

W tym okresie raportowania od 11 czerwca do 10 sierpnia 2019 r. zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw zbóż jarych. Suszę w tych uprawach odnotowano w 414 gminach Polski (16,71% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 1419 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 8 województwach na powierzchni 5,89% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 12.

Tab. 12. Zasięg suszy w uprawach zbóż jarych

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach drzew owocowych. Wystąpiław 339 gminach Polski (13,69% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy w tych uprawach o 1127. Odnotowano ją w 7 województwach na powierzchni 4,53% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 13.

Tab. 13. Zasięg suszy w uprawach drzew owocowych

Suszę rolniczą odnotowano również w uprawach buraka cukrowego. Wystąpiła w 297 gminach Polski (11,99% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło w tych uprawach zmniejszenie liczby gmin z wystąpieniem suszy o 770. Odnotowano ją w 6 województwach na powierzchni 4,74% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach przedstawia tab. 14.

Tab. 14. Zasięg suszy w uprawach buraka cukrowego

W tym okresie suszę rolniczą odnotowano w dalszym ciągu w uprawach zbóż ozimych. Wystąpiław 179 gminach Polski (7,23% gmin kraju). W stosunku do poprzedniego okresu raportowania nastąpiło zmniejszenie o 1422 gmin z wystąpieniem suszy. Odnotowano ją w 4 województwach na powierzchni 2,11% gruntów ornych. Szczegółowe dane dotyczące suszy wśród zbóż ozimych w poszczególnych województwach przedstawia tab. 15.

Tab. 15. Zasięg suszy w uprawach zbóż ozimych

W czerwcu było bardzo ciepło. Najcieplej było w południowo-zachodniej części kraju z temperaturą powietrza od 22 do ponad 23°C (cieplej o ponad 6°C w stosunku do normy wieloletniej). Najchłodniej było w północnej i południowej części Polski od 19 do 22°C ale i na tych terenach było cieplej od normy od 3 do 6°C.

Pierwsza i druga dekada lipca były chłodne, natomiast trzecia była już cieplejsza. W pierwszej dekadzie najzimniej było w północnej części Polski z temperaturą od poniżej 14,5 do 16°C. W części południowej było nieco cieplej od 16 do 19°C. Najcieplej było na Pogórzu Karpackim z temperatura minimalnie przekraczającą 19°C. Natomiast w drugiej dekadzie tego miesiąca najzimniej było we wschodnich terenach kraju od 16 do 17°C a najcieplej w zachodnich obszarach Polski od 17 do 18°C. Trzecia dekada tego miesiąca najcieplejsza była w zachodniej części kraju od 22 do ponad 23°C, a najzimniej, ale również ciepło, było w północno-wschodniej Polsce od 19 do 20°C.

Pierwsza dekada sierpnia była ciepła w południowo-zachodnich terenach kraju z temperaturą powietrza od 20 do ponad 20,5°C. Natomiast najzimniej było w północno-wschodnich obszarach Polski od 16 do 17°C.

W czerwcu na przeważającym obszarze kraju notowano niskie opady. Szczególnie małe od poniżej 10 do 20 mm wystąpiły na Pojezierzu Wielkopolskim, Nizinie Wielkopolskiej, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej oraz w Kotlinie Sandomierskiej. Na tych terenach stanowiły od 20 do 30% normy wieloletniej. Stosunkowo wysokie opady notowano w północno-wschodniej części Polski od 60 do ponad 110 mm, stanowiące od 100 do ponad 130% normy. Na przeważającym obszarze kraju notowano opady od 20 do 60 mm wynoszące od 30 do 100% normy.

W pierwszej i trzeciej dekadzie lipca opady były bardzo zróżnicowane. W północnej części kraju w pierwszej dekadzie oraz w południowo-wschodnich terenach Polski w trzeciej dekadzie notowano opady od 15 do nawet ponad 50 mm. Natomiast w części środkowej opady wynosiły od 5 do 15 mm. W południowych obszarach kraju w pierwszej dekadzie oraz w północno-zachodnich obszarach Polski w trzeciej dekadzie tego miesiąca notowano opady wynoszące nawet poniżej 5 mm. Natomiast w drugiej dekadzie tego miesiąca opady w całej Polsce były bardzo małe od poniżej 5 do 10 mm. Jedynie w południo-zachodnich rejonach kraju oraz na terenach górskich notowano nieco większe opady od 10 do 30 mm.

W pierwszej dekadzie sierpnia w środkowym pasie kraju notowano małe opady od poniżej 5 do 15 mm. W południowych i północnych obszarach Polski opady były już większe od 15 do ponad 50 mm.

W ostatnim okresie sześciodekadowym pierwszy raz od 10 czerwca odnotowano wzrost wartości klimatycznego bilansu wodnego. W poprzednich sześciu okresach sześciodekadowych notowano coraz bardziej powiększający się deficyt wody, którego skutkiem była bardzo rozległa susza rolnicza występująca we wszystkich monitorowanych uprawach oraz notowano ją we wszystkich województwach kraju.

Obecnie niedobór wody dla roślin zmalał. W tym okresie raportowania w stosunku do poprzedniego okresu nastąpiło znaczne zmniejszenie liczby gmin z suszą we wszystkich monitorowanych uprawach. Zmniejszenie to wynosiło od 520 gmin w przypadku kukurydzy na kiszonkę po 1422 w uprawach zbóż ozimych. Jednakże suszą objęte jest nadal 15 województw kraju oraz wszystkie monitorowane grupy i gatunki upraw.

Dyrektor

Prof. dr. hab. Wiesław Oleszek

Opracowali:

Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw.

Dr hab. Rafał Pudełko

Dr Katarzyna Żyłowska

Dr Jan Jadczyszyn

Mgr Piotr Koza

Mgr Elżbieta Wróblewska

Mgr Agata Nowak