Deklaracja „Łańcut III”. Państwa Europy Środkowej chcą włączenia drogi Via Carpatia do TEN-T

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele władz państwowych, samorządowych, a także korpusu dyplomatycznego Białorusi, Bułgarii, Chorwacji, Węgier, Litwy, Rumunii, Słowacji, Turcji i Ukrainy oraz Komisji Europejskiej. Polskę reprezentowali najwyżsi urzędnicy z Marszałkiem Sejmu RP Markiem Kuchcińskim oraz Ministrem Infrastruktury Andrzejem Adamczykiem na czele. W imieniu regionalnego samorządu w konferencji wziął udział m.in. marszałek Władysław Ortyl.

Deklaracja Łańcut III została podpisana przez przedstawicieli wszystkich krajów przez które przebiega Via Carpathia.

- Lista atutów tej drogi jest duża. Priorytetem rządu Mateusza Morawieckiego jest rozwój Karpat. Jesteśmy inicjatorem strategii karpackiej. Projekt Via Carpathia jest dla tej strategii niezwykle ważny, tak samo jak dla inicjatywy trójmorza - Adam Hamryszczak.

Oprócz podpisania wniosku o włączenie drogi do sieci TEN-T uroczyście włączono do projektu dwa nowe kraje: Białoruś i Chorwację.

- Wkrótce dołączą do nas kolejne kraje jak Łotwa i Estonia – zapowiedział minister Andrzej Adamczyk.

Marszałek Władysław Ortyl odczytał list od prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego. W swoim wystąpieniu przypomniał o roli województwa w staraniach o pozyskanie środków na budowę tej drogi.

- To duża radość móc gościć Państwa w naszym pięknym zamku. Kolejny krok stawiamy dziś w staraniach o ten ważny trakt drogowy. Via Carpathia łączy się ze strategią karpacką, o którą z dużym sercem zabiega i animuje marszałek Marek Kuchciński. Dziś planowanie projektów nie może być punktowe, ale musi uwzględniać inne projekty, łączyć się, dawać efekt synergii. Zrobiliśmy przy projekcie Via Carpathia już tak dużo, że czasami trzeba się uszczypnąć w ucho - czy to prawda. Tak. To jest prawda – podsumował marszałek Władysław Ortyl.

W Parlamencie Europejskim głosowano podczas ostatniej sesji m.in sprawę finansowania budowy wszystkich połączeń transgranicznych w Unii Europejskiej, a zatem także tych będących częścią Via Carpathia.

Transeuropejska Sieć Transportowa – TEN-T jest instrumentem służącym koordynacji oraz zapewnieniu spójności i komplementarności inwestycji infrastrukturalnych. W jej skład wchodzą szlaki drogowe, kolejowe, lotnicze, morskie oraz rzeczne stanowiące najważniejsze połączenia z punktu widzenia rozwoju Unii Europejskiej, a także punktowe elementy infrastruktury w postaci portów morskich, lotniczych, śródlądowych i terminali drogowo-kolejowych. Celem rozwijania sieci TEN-T jest zapewnienie spójności terytorialnej UE i usprawnienie swobodnego przepływu osób oraz towarów. Efektywnie funkcjonujący w ramach Unii system transportowy ma przyczyniać się do poprawy działania jednolitego rynku wewnętrznego, stymulować wzrost gospodarczy regionu, a także podnosić konkurencyjność poszczególnych państw członkowskich.

Podpisana w trakcie konferencji Deklaracja Łańcucka III, zakłada wzmocnienie współpracy w zakresie transportu w Europie Środkowej i Południowej. Deklaracja przewiduje kontynuację rozwoju trasy Via Carpathia oraz przystąpienia do tej inicjatywy nowych członków.

Z inicjatywą utworzenia szlaku drogowego, łączącego Litwę, Polskę, Słowację i Węgry na wschodniej granicy Unii Europejskiej wystąpiła Polska. W tej sprawie 27 października 2006 r. w Łańcucie odbyła się międzynarodowa konferencja - „Jedna droga - cztery kraje” z udziałem m.in. prezydenta Lecha Kaczyńskiego, ministrów transportu Polski, Słowacji, Litwy i Węgier, a także przedstawicieli wysokiego szczebla rządowego i samorządowego z ww. krajów oraz Komisji Europejskiej.

Podczas spotkania podpisana została przez cztery kraje Deklaracja Łańcucka w sprawie rozszerzenia Transeuropejskiej Sieci Transportowej poprzez utworzenie najkrótszego szlaku drogowego na osi Północ-Południe łączącego Litwę, Polskę, Słowację i Węgry. Sygnatariusze porozumienia zobowiązali się m.in. do tego, że podejmą wszelkie możliwe działania w celu utworzenia szlaku drogowego Kowno- Białystok – Lublin – Rzeszów – Preszów – Koszyce – Miszkolc – Debreczyn. W 2010 roku do inicjatywy tej przyłączyły się trzy nowe kraje: Rumunia, Bułgaria i Grecja. Rok później marszałkowie województw: lubelskiego, mazowieckiego, podkarpackiego, podlaskiego i świętokrzyskiego podpisali w tej sprawie wspólne stanowisko, a w 2015 roku starania o Via Carpathia rozpoczęły wspólnie z województwem podkarpackim regiony ze Słowacji i Węgier.

W 2017 roku marszałek Władysław Ortyl oraz reprezentujący Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju - wiceminister Adam Hamryszczak, podpisali aneks do kontraktu terytorialnego, co dało zielone światło budowie odcinka S19 z Rzeszowa do Barwinka.

Na terenie Polski Via Carpathia przebiega szlakiem: S61 na odcinku granica państwa – Augustów – Ełk, S16 na odcinku Ełk – Knyszyn oraz S19 Knyszyn – Dobrzyniewo Duże - Choroszcz - Siemiatycze - S12 (Lublin Rudnik), S12 (Lublin Sławinek) - Nisko - A4 (Rzeszów Wschód), A4 (Rzeszów Zachód) - Barwinek - granica państwa. Długość polskiej części szlaku liczy łącznie 1533 km (wraz z odnogami w kierunku portów bałtyckich i granicy z Ukrainą, tj. drogami S12 i S17).