Gotyckie rzeźby w Rakszawie już odnowione

Mimo grubej warstwy kurzu i brudu już wtedy wzbudziły zainteresowanie, gdyż obydwie ikonograficznie i stylistycznie najbliższe były plastyce średniowiecznej.

Jedna z rzeźb to św. Anna Samotrzecia. Druga to Matka Boża z Dzieciątkiem reprezentująca typ tzw. Niewiasty Apokaliptycznej, opisanej w Apokalipsie św. Jana, w której Maria przedstawiana jest z Dzieciątkiem na ręku, w glorii promienistej, stojąca na półksiężycu. Figury posiadają kilka charakterystycznych cech, mimo tego nie udało się jak na razie znaleźć bliskiej im analogii. Wstępnie można datować je na lata 1540-1560.

Rakszawski kościół pw. Krzyża Świętego to budowla z lata 1880-1882, w stylu neoromańskim. Skąd w nim w nim rzeźby starsze o 300 lat? Najprawdopodobniej pochodzą z którejś z licznych krakowskich świątyń. W tym czasie (koniec XIX w. i początek XX w.) kościoły krakowski wyzbywały się starszego wyposażenia, które zastępowano nowym, zgodnym z ówczesnymi prądami sztuki.

Konserwatorzy zabytków Elżbieta i Piotr Bakunowie przeprowadzili z sukcesem długotrwały proces przywracania tych późnogotyckich rzeźb - w Pracowni Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Artificium w Rzeszowie - do stanu pierwotnego. W latach 2016-2017 trafiły do depozytu Muzeum Archidiecezjalnego w Przemyślu, na czas budowy i wykończenia kaplicy w Rakszawie, gdzie docelowo znalazły swoje miejsce.

Na rzeźbach w dużym stopniu utrzymała się polichromia z czasów średniowiecza.

Opis rzeźb

Rzeźba „Matka Boża z Dzieciątkiem”, gotycka, pocz. XVI w., drewno polichromowane, pozłacane, wydrążone od tyłu, wym. ok.110x46 cm. Maria stojąca w pełnej postaci z Dzieciątkiem na prawej ręce. Ciało esowato wygięte. Nogi w kontrapoście z opuszczonym lewym biodrem, łokciem ugiętej lewej ręki i lewym ramieniem. Głowa przechylona w prawą stronę. Na prawej ugiętej i opartej o prawe biodro dłoni trzyma siedzące, nagie Dzieciątko, zwrócone do Marii skrętem tułowia. W lewej ręce Jezus trzyma jabłko, prawą dłonią wskazując na owoc. Maria ubrana w suknie o szerokich płaskich fałdach i płaszcz zapięty pod szyją z szeroką półkolistą kryzą.

Fałdy płaszcza o bogato zróżnicowanym układzie, na przodzie na wysokości olana wywinięte podszewki w formie ucha i załamanie w kierunku pionowym. Spod prawej dłoni skośna poprzeczna szeroka fałda płaszcza skierowana poniżej lewego biodra, rozszerzająca się i wywinięta. Na głowie Marii nałożona metalowa liściasta korona. Twarz an face o pe łnych policzkach, miękkich rysach, wysokim czole, wysoko zaznaczonej brodzie. Włosy falujące, gęste, długie opadające na oba ramiona i plecy.

Na odwrocie rzeźby, wokół postaci Marii wydrążone gniazda do mocowania promienistej glorii.

Rzeźba „Św. Anna Samotrzecia”, gotycka, pocz. XVI w. drewno polichromowane, pozłacane wydrążone od tyłu, wym. ok.110x46 cm.

Św. Anna stojąca w owalnej, wypukłej podstawie, w pełnej postaci, trzymająca na prawej ręce nagie Dzieciątko Jezus, po jej lewej stronie stojąca i przytulająca się Maria w wieku kilkunastu lat. Św. Anna ubrana w suknię, na ramionach płaszcz o bogatym, miękkim udrapowaniu, na głowie chusta opadająca na ramiona, podwiązana pod szyją.

Maria z długimi rozpuszczonymi włosami ubrana w sukienkę z pół kolista, szeroka i gładką kryzą wokół małego dekoltu i długimi wąskimi rękawami. Dłonie Marii złożone modlitewnie. Dzieciątko w lewej ręce trzyma jabłko, w geście podawania go Marii, prawa rączka wskazuje na nią. Rysy twarzy wszystkich postaci o wydatnych policzkach, małych zaokrąglonych nosach, drobnych ustach i wysokich czołach, twarze lekko uśmiechnięte.