Egzamin gimnazjalny z języka angielskiego – dysproporcje wśród gimnazjalistów z miast i wsi

Jak wynika z raportu „Bariera rośnie. Język angielski w gimnazjach wiejskich”, przygotowanego przez Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, uczniowie ze szkół wiejskich osiągają znacząco niższe wyniki z egzaminu gimnazjalnego z języka angielskiego niż ich rówieśnicy w miastach. Analiza wyników zamieszczonych w sprawozdaniu Centralnej Komisji Egzaminacyjnej z 2011 roku potwierdza, że z roku na rok dysproporcje te się pogłębiają.

Szczególne zaniepokojenie budzi różnica między wynikami uczniów ze szkół wiejskich a miast powyżej 100 tys. mieszkańców. O ile jeszcze w 2009 roku różnica ta wynosiła 6 punktów, to trzy lata później, w 2011 roku, wzrosła do prawie 7 punktów. Należy podkreślić, że tak znaczące zróżnicowanie (niekorzystne dla terenów wiejskich) występuje wyłącznie w przypadku wyników egzaminu z języka angielskiego. W zakresie wyników egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno-przyrodniczej oraz humanistycznej różnice są znacząco niższe lub nie występują wcale. A zatem to język angielski może stanowić główną przeszkodę dla znacznej części młodzieży ze wsi w dostępie do szkół ponadgimnazjalnych, czyli do kolejnego etapu edukacji.

Na egzaminie gimnazjalnym, w przeciwieństwie do matury, nie ma wymogu minimalnej liczby punktów, które uczeń musi uzyskać, aby zaliczyć egzamin. Niemniej jednak przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych w 50% uwzględnia się oceny na świadectwie, a w pozostałych 50% - wynik egzaminu gimnazjalnego. A zatem absolwenci gimnazjów wiejskich przy bardzo podobnych lub niewiele niższych wynikach testu humanistycznego i matematyczno-przyrodniczego w stosunku do ich rówieśników z miast, będą mieli ograniczone szanse w dostępie do lepszych szkół ponadgimnazjalnych lub nie będą mieli tych szans wcale – na skutek dużo gorszych wyników z egzaminu języka angielskiego. W związku z tym konieczne są:

- kompleksowe badania porównawcze służące pełnemu zdiagnozowaniu możliwych przyczyn istnienia dysproporcji w wynikach nauczania języka angielskiego pomiędzy terenami wiejskimi i miejskimi oraz przygotowanie na szczeblu centralnym, stosownie do wyników tych badań, programów wsparcia nauczania języka angielskiego na terenach wiejskich oraz ich szybkiego wdrożenia wraz z zapewnieniem niezbędnych środków finansowych na realizację,

- zmiana (nowelizacja) rozporządzenia MEN w takim kierunku, aby wynik egzaminu gimnazjalnego w części językowej był brany pod uwagę przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych dopiero po usunięciu dysproporcji w efektach nauczania języków obcych, w tym zwłaszcza języka angielskiego, pomiędzy terenami wiejskimi i miejskimi.

Youngster – dodatkowe lekcje

Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, chcąc zmniejszać te dysproporcje, prowadzi program Youngster, adresowany do uczniów klas trzecich gimnazjum z terenów wiejskich. Przed rozpoczęciem zajęć dodatkowych z języka angielskiego uczniowie są dzieleni na małe grupy, odpowiadające poziomowi językowemu uczniów, a podstawą podziału są wyniki testu poziomującego. Wyniki tego testu (próba 3.738 uczniów) pozwalają określić umiejętności całej populacji uczniów z terenów wiejskich, którzy w kwietniu 2012 roku przystąpią do egzaminu gimnazjalnego. Jak wynika z danych, poziom umiejętności językowych uczniów rozpoczynających naukę w trzeciej klasie gimnazjum jest bardzo niski, pomimo że blisko 80% z nich kontynuuje naukę języka angielskiego ze szkoły podstawowej.

Raport „Bariera rośnie. Język angielski w gimnazjach wiejskich” jest kontynuacją i uzupełnieniem opublikowanego w grudniu 2010 roku raportu pt. „Angielski – czyja szansa?”. Poprzedni raport wskazywał bariery i problemy, jakie istnieją w zakresie nauki języka angielskiego w gimnazjach wiejskich, a także na możliwe rozwiązania systemowe, które mogłyby przyczynić się do wyrównywania szans edukacyjnych uczniów z terenów wiejskich w stosunku do ich rówieśników w miastach.