Miliardy nie będą zwrócone do Brukseli

Fot. Pixabay/CC0

Polska jest już na finiszu zamykania perspektywy 2007-2013. Oficjalnie nastąpi ono z końcem marca 2017 r. Do tego czasu należy przekazać ostateczne dokumenty zamknięcia programów.

Program naprawczy dla funduszy Polityki Spójności 2007-2013 rząd opracował jako odpowiedź na sytuację związaną związane z zamykaniem programów 2007-2013. Według stanu na połowę listopada 2015 r. poziom płatności na rzecz beneficjentów i rozliczeń z Komisją Europejską był niski – w obu przypadkach wynosił ok. 90 proc. alokacji. Kwota, na którą należało przedstawić opłacone faktury wynosiła niemal 40 mld zł, z czego ok. 30 mld stanowił wkład UE. Tyle wynosiła różnica między wartością zawartych umów a kwotą przedstawioną przez beneficjentów we wnioskach o płatność.

Podjęte w ramach programu nowe działania, wypracowane i uzgodnione z innymi krajami członkowskimi i Komisją Europejską, takie jak: zmiana tabel finansowych, zastosowanie mechanizmu elastyczności, nadkontraktacja i rachunki powiernicze (escrow), zwiększenie ilości środków przeznaczonych na instrumenty finansowe, zapewniły wykorzystanie dodatkowych 13,3 mld zł, które w innym przypadku musiałyby zostać na kontach Komisji Europejskiej.

Ponadto pełna mobilizacja beneficjentów oraz wzmocnienie nadzoru nad instytucjami działającymi w systemie wdrażania funduszy UE, pozwoliły zagospodarować pozostałe środki i w konsekwencji w pełni wykorzystać fundusze europejskie na lata 2007-2013.

Stan wdrażania funduszy UE 2007-2013

Do 30 czerwca 2016 r. podpisano z beneficjentami 106 331 umów na kwotę 398,0 mld zł (wartość wydatków kwalifikowalnych). W tym dofinansowanie z funduszy UE wyniosło 285,0 mld zł, co stanowi 100,6 proc. alokacji na lata 2007-2013.

Wartość wydatków beneficjentów uznanych za kwalifikowalne wynikająca ze złożonych wniosków o płatność to 397,1 mld zł. W tej kwocie dofinansowanie UE to 284,5 mld zł, czyli 100,5 proc. alokacji na lata 2007-2013.

Oznacza to, że wszystkie fundusze z puli na lata 2007-2013 zostały przez beneficjentów zainwestowane i rozliczone. Zatem miliardy złotych, co do których jeszcze pod koniec roku istniała groźba utraty, zostają w Polsce i pracują w naszej gospodarce.

Zrealizowane działania naprawcze

Zmiany tabel finansowych w 13 programach (4 krajowych i 9 regionalnych), polegające na rozszerzeniu podstawy certyfikacji z dotychczasowych wydatków publicznych na wydatki ogółem uwzględniające krajowy wkład prywatny – korzyść to 4,3 mld zł rozliczonego wkładu funduszy UE.

Szersze zastosowanie tzw. mechanizmu elastyczności pozwalającego na zwiększenie stopy dofinansowania z UE z poziomu osi priorytetowych na poziom programów operacyjnych do 85 proc. oraz na przesuwanie środków między poszczególnymi priorytetami w programach. Dało to możliwość zawnioskowania do KE, w wybranych osiach priorytetowych, o kwoty do 10% większe niż alokacja środków unijnych przewidziana dla danej osi w dokumentach programowych. Dzięki temu pozyskaliśmy ok. 5,2 mld zł wkładu UE.

Dodatkowa kontraktacja umożliwiła wykorzystanie dodatkowego dofinansowania UE o wartości ok. 2,6 mld zł na setki nowych projektów.

Przeniesienie większej kwoty funduszy UE na instrumenty finansowe to w sumie ok. 0,5 mld zł;

Wykorzystanie mechanizmu rachunków powierniczych (escrow) – pieniądze beneficjentów trafiały przed końcem 2015 roku na specjalne rachunki wykonawców, a następnie były im wypłacane po spełnieniu określonych warunków – tylko w Programie Infrastruktura i Środowisko suma środków objętych mechanizmem wyniosła ok. 0,71 mld zł.

Zmiana podstawy certyfikacji czy zwiększenie dofinansowania z UE do 85 proc. na poziomie programów wymagała zmian w programach operacyjnych, na co Komisja Europejska wyraziła zgodę. Ostatnie pozytywne decyzje wydała na początku czerwca.

W programach krajowych oraz części programów regionalnych zastosowane działania naprawcze przyniosły pozytywne efekty – wykorzystane zostały wszystkie środki.

Tabela przedstawia dane dotyczące kontraktacji i wydatkowania funduszy UE oraz kwoty pozostałe do rozliczenia w poszczególnych Regionalnych Programach Operacyjnych, wg stanu na 30 czerwca 2016 r.

Źródło: Ministerstwo Rozwoju

Przykłady dodatkowych projektów, których realizację umożliwił Program naprawczy

PESA Bydgoszcz SA

Zakup tramwajów zamówionych w bydgoskiej Pesie przez samorządy kilku miast, a w szczególności zakup składów Dart dla PKP Intercity SA. W tym przypadku kluczowe wyzwanie stanowiło przeprowadzenie do końca 2015 r. odbiorów całego taboru. Jego część pozostawała nadal w produkcji. Do końca 2015 r. udało się w pełni odebrać 7 składów, natomiast 13 zostało odebranych warunkowo. Aby uniknąć opóźnień, Ministerstwo Rozwoju wspólnie z Centrum Unijnych Projektów Transportowych zaproponowało przekazanie na specjalny rachunek zaliczki na rzecz wykonawcy za wyprodukowane i odebrane warunkowo pojazdy. Tego rodzaju wydatek mógł być rozliczony z Komisją Europejską. Dzięki tym rozwiązaniom, a także pełnemu zaangażowaniu beneficjentów i PESA Bydgoszcz SA, zapewniono pełne wykorzystanie dotacji (łącznie 1,9 mld zł) przed 31 grudnia 2015 r.

Fundusz Gwarancyjny BGK dla rozwoju innowacyjności MŚP

Na realizację tej inicjatywy przeznaczono kwotę ok 200 mln zł. Dzięki temu zwiększyła się dostępność do kredytu firm z krótką historią kredytową lub nie posiadających wystarczającego majątku na zabezpieczenie kredytu. Gwarancja jest udzielana bez prowizji, co jest rozwiązaniem bardzo korzystnym dla przedsiębiorców. Zakładamy, że z nowego instrumentu wsparcia skorzysta ponad 650 przedsiębiorstw, a wartość kredytów objętych gwarancjami BGK wyniesie ponad 300 mln zł. Środki z Funduszu Gwarancyjnego mają charakter zwrotny i będą mogły być wielokrotnie wykorzystywane.

Fundusz Pożyczkowy Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości

Wartość Funduszu Pożyczkowego PARP podwojono ze 100 mln zł do 200 mln zł, co pozwala na wsparcie kolejnych ponad 50 innowacyjnych przedsięwzięć, m.in. środki przekazane z Funduszu Pożyczkowego PARP umożliwią rozwój produktu o nazwie Cloud Your Car – kompleksowego rozwiązania służącego monitorowaniu i zarządzaniu flotą pojazdów w firmach. Dzięki temu produktowi, właściciel firmy posiada kluczowe informacje potrzebne do podejmowania szybkich decyzji biznesowych. Dostarcza ono kluczowych informacji o stanie pojazdu, prędkości, postojach, czasie pracy, lokalizacji geograficznej. Urządzenie potrafi także wykrywać usterki, jak np. niski poziom akumulatora w samochodzie oraz gromadzić informacje dotyczące zachowania kierowcy, np. jego agresywną jazdę, miejsca, w których gwałtownie hamował czy ostro przyspieszał.

Reporęczenia i pożyczki na zwiększenie finansowania zewnętrznego MŚP z Polski Wschodniej

Przedłużono możliwość udzielania wsparcia firmom z Polski Wschodniej w ramach tego projektu (wcześniej było to możliwe jedynie do końca 2015 r.) Zwiększono też jego budżet – o 20 mln zł ze środków UE. Po dodatkowym naborze, BGK podpisał kolejne 12 umów z pośrednikami oferującymi pożyczki dla MŚP, na łączną kwotę ponad 42 mln zł. Pożyczki będą udzielane do końca września 2016 r. Aktualnie suma podpisanych przez BGK umów z pośrednikami finansowymi to blisko 280 mln zł, co stanowi blisko 140 proc. alokacji projektu.

Fundusz Ekonomii Społecznej

Kwotą 3 mln zł dokapitalizowano Fundusz utworzony przez BGK w 2012 r. Pozwoli to na udzielenie 30 dodatkowych pożyczek inwestycyjnych na rozwój podmiotów ekonomii społecznej do końca grudnia 2016 r.