Jak sprzedawać zabytki

Problem pojawia się, gdy konserwator zabytków odmawia udzielenia  zgody na sprzedaż poszczególnych lokali w budynku wpisanym do rejestru zabytków, ale zgodę udziela na sprzedaż całej nieruchomości. Czasem taka decyzja jest konieczna, by zachować zabytkowych charakter budynku. W tej sytuacji samorząd musi zapewnić najemcom lokali mieszkalnych przy prawo pierwszeństwa w nabyciu zajmowanych lokali mieszkalnych.

Podobnie jest przy sprzedaży nieruchomości należących do Skarbu Państwa (lokale mieszkalne w budynkach wchodzących m.in. w skład kompleksów pałacowo-parkowych, wpisanych do rejestru zabytków.

Przy obecnym stanie prawnym nie jest możliwa sprzedaż poszczególnych lokali mieszkalnych w zabytkowej nieruchomości bez zgody konserwatora zabytków. Nie jest także możliwe zbycie takiej nieruchomości jako całości, gdyż taka sprzedaż naruszałaby pierwszeństwo najemców lokali mieszkalnych przewidziane w art. 34 ust. 7 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który stanowi, że zbycie nieruchomości zabudowanej domem wielolokalowym na rzecz innych osób niż wymienione w ust. 1 pkt 1 i 2 (tj. osób, którym ustawa przyznaje roszczenie oraz poprzednich właścicieli nieruchomości oraz ich spadkobierców) nie może nastąpić z pominięciem pierwszeństwa w nabyciu lokali mieszkalnych przysługującego najemcom tych lokali.

Stanowisko interweniującego w tej sprawie rzecznika praw obywatelskich podzielili minister kultury i dziedzictwa narodowego oraz minister infrastruktury, który zainicjował prace nad projektem zmiany dotychczasowej regulacji. Wszystko zostało przekonsultowane z organizacjami pozarządowymi oraz z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. Miał być wprowadzony przepis dajacy  możliwość sprzedania zabytku z pominięciem prawa pierwszeństwa przysługującego najemcom lokali mieszkalnych, wchodzących w skład zabytkowej nieruchomości.

Minister infrastruktury poinformował RPO, że zmiana przepisu zostanie zaproponowana przy najbliższej nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami. Nowelizacja jednak miała miejsce, a niefortunnego artykułu nie zmieniono.

- W tej sytuacji rodzi się pytanie, z jakich przyczyn, mimo znacznego zaawansowania prac nad rozwiązaniem opisanego problemu oraz pozytywnego stanowiska właściwych resortów oraz zainteresowanych organizacji pozarządowych na wypracowaną przez resort propozycję zmiany art. 34 ustawy o gospodarce nieruchomościami, zapowiedź zmiany stanu prawnego we wskazanym zakresie nie została dotąd zrealizowana – pyta prof. Irena Lipowicz.

W dalszym ciągu funkcjonują zatem w obrocie prawnym przepisy, których treść wzajemnie się wyklucza, a których dalsze dowolne stosowanie może prowadzić bądź to do naruszenia praw najemców, jeżeli nieruchomość zabytkowa zostanie zbyta w całości, bądź też do ograniczenia jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa w dysponowaniu przedmiotem przysługującego im prawa własności. Może to być także przyczyną roszczeń odszkodowawczych kierowanych do jednostek samorządu terytorialnego albo Skarbu Państwa, których źródłem będzie naruszenie zagwarantowanego im prawa pierwszeństwa przy zbywaniu nieruchomości, jak dotąd  również tych wpisanych do rejestru zabytków.

kar