Podniesienie stawek VAT niekorzystne dla Ochotniczych Straży Pożarnych. Opinia Pawła Skoczowskiego

Paweł Skoczowski. Fot. Archiwum

Większe koszty zakupów sprzętu w praktyce oznaczają trudności w podstawowych kwestiach i rodzą pytania o przyszłość i stabilność systemu zabezpieczenia przeciwpożarowego. Działalność OSP opiera się na zaangażowaniu ludzi na rzecz swoich lokalnej społeczności. Służba Ochotników to nie tylko piękna tradycja, ale także profesjonalne działania i doświadczenie zebrane podczas zdarzeń kryzysowych. System ratowniczo-gaśniczy w obecnej formule, którego rdzeniem jest Państwowa Straż Pożarna wspierana przez jednostki ochotniczezdał egzamin. Priorytetem dla rządzących musi pozostać jego dalsza profesjonalizacja i inwestowanie w ten cenny zasób ludzki. Ciężar finansowania OSP jest rozłożony pomiędzy samorządy i władzę centralną dlatego w przypadku większych zakupów np. specjalistycznych pojazdów zazwyczaj podmioty te partycypują w kosztach, natomiast drobne zakupy i koszty związane z zapewnieniem podstawowych potrzeb: wyposażenia, utrzymania, wyszkolenia i zapewnienia gotowości bojowej OSP, w tym: bezpłatnego umundurowania, ubezpieczenia członków OSP oraz młodzieżowych drużyn pożarniczych oraz koszty okresowych badań lekarskich ponosi gmina. Prawo jednoznacznie wskazuje, że zadania z zakresu ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej są zadaniami własnymi gminy.

Wszystkiemu winna Bruksela…

Niekorzystne dla strażaków przepisy mają źródło we wspólnotowych regułach podatkowych. W ramach Unii Europejskiej podatek od wartości dodanej podlega harmonizacji (ujednoliceniu), a to oznacza, iż na wszystkich państwach członkowskich ciąży zobowiązane dostosowania krajowych przepisów do regulacji zawartych w prawie unijnym. Zgodnie obowiązującym reżimem podatkowym określonym w dyrektywie Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006 r., str. 1, z późn. zm.). państwa członkowskie mogą stosować jedną lub dwie obniżone stawki podatku VAT. Jednak obniżone stawki obejmują wybrane towary i usługi określone w załączniku III do dyrektywy. Jak łatwo się domyślić towary przeznaczone na cele ochrony przeciwpożarowej mimo, że w polskiej ustawie o podatku od towarów i usług były kategoryzowane w grupie obłożonej niższą stawką, w myśl przytoczonych unormowań europejskich powinny być objęte wyższą stawką podstawową. O interpretację tych przepisów musiał rozstrzygnąć Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ponieważ Komisja Europejska wniosła skargę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ETS) przeciwko Polsce o stosowanie obniżonych stawek na ww. towary bez podstawy prawnej. Ostatecznie 18 grudnia 2014 ETS wydał niekorzystny dla Polski wyrok i zobligował polski Sejm do zmiany przepisów. Na początku 2015 roku wpłynął do Sejmu projekt zmiany ustawy o podatku VAT, a nowelizacja została przyjęta przez Sejm 1lipca 2015. Tym samym podniesienie stawki podatku VAT na zakup towarów przeciwpożarowych wraz z dniem 1 stycznia 2016 r., może w najbliższych latach negatywnie wpływać na finansowanie ochrony przeciwpożarowej.

Co zrobić by było lepiej?

Mając świadomość niekorzystnych realiów podatkowych należy na szczeblu rządowym poszukiwać rozwiązań, które pozwolą mimo wszystko efektywnie finansować system ratowniczy w Polsce bez zbędnego analizowania i narzekania na te i inne zmiany dotyczące VAT. Rządzący powinni zadbać o to, by kwoty trafiające do budżetu państwa z tytułu zwiększenia tego podatku trafiały z powrotem do PSP, OSP i samorządów terytorialnych. Bardzo często zadania publiczne delegowane w ustawach na samorządy są traktowane jako przykre wydatki. Czasami realizacja obowiązków finansowych związanych z bezpieczeństwem w przypadku samorządowców przybiera groteskową formę wyrażająca się np. w niewywiązywaniu się wójtów z obowiązków finansowania mundurów czy skąpienia na drobne inwestycje i zakupy. Niestety zdarza się, że w trakcie rocznych spotkań sprawozdawczych OSP sprawy finansowe wysuwają się na pierwszy plan. W dobrze pojętym interesie państwa leży umacnianie stabilnych podstaw funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych i w tym celu warto przemyśleć i rozważyć pracę nad takimi rozwiązaniami jak możliwość uzyskania zwrotu przez jednostki OSP części środków pochodzących z akcyzy od zakupionego paliwa czy też wprowadzenie innych mechanizmów redystrybucyjnych adresowanych do samorządów, które miałyby na celu wzmocnienie oddolnych organizacji społecznych dbających o bezpieczeństwo i dobro wspólne.

Paweł Skoczowski – nauczyciel akademicki, specjalizuje się w zarządzaniu w sektorze publicznym i problematyce zarządzania kryzysowego. Prezes Stowarzyszenia Agora Podkarpacka, radny powiatu łańcuckiego