Rozwój Polski Wschodniej – podsumowanie programu

Realizacja Programu Rozwój Polski Wschodniej dobiega końca. Ostatni rok wdrażania PO RPW był wyjątkowo wymagający, zarówno dla beneficjentów, jak i instytucji zaangażowanych w realizację programu.

– Rozliczenia jeszcze trwają, ale już dziś możemy powiedzieć, że zakończyliśmy wszystkie projekty i wykorzystaliśmy blisko 10 mld zł na rozwój Polski Wschodniej – mówi wiceminister rozwoju Adam Hamryszczak.

Aby w pełni wykorzystać alokację należało intensywnie monitorować realizację projektów oraz racjonalnie i sprawnie zagospodarować pojawiające się oszczędności.

– Dlatego ministerstwo podjęło liczne i co najważniejsze, skuteczne działania. Wskazaliśmy je w programie naprawczym dla funduszy 2007-2013 – zaznaczył wiceminister.

Pod koniec 2015 r. udało się wprowadzić kolejne, korzystne dla beneficjentów zmiany w wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków. Ponadto wolne środki programu przeznaczono na tzw. instrumenty zwrotne – przedłużono realizację projektu dotyczącego udzielania pożyczek i poręczeń mikro-, małym i średnim przedsiębiorstwom.

– W grudniu uzgodniliśmy z Komisją Europejską rozszerzenie „podstawy certyfikacji” programu, tj. kwoty wydatków od której Komisja nalicza i wypłaca Polsce środki UE w związku z realizacją programu, o środki przedsiębiorców wniesione do projektów jako wkład własny. Równie istotna była zgoda Komisji na podpisywanie umów o dofinansowanie w 2016 r. Zebraliśmy informacje o inwestycjach spełniających wymogi i kwalifikujących się do refundacji z PO RPW, aby w pełni zagospodarować możliwe oszczędności – podkreślił wiceminister Hamryszczak.

Kwestią priorytetową pozostaje sprawna realizacja działań związanych z zamykaniem PO RPW, czyli przeprowadzenie kontroli na zakończenie realizacji projektów, zatwierdzenie wniosków o płatność końcową oraz przygotowanie dla KE dokumentów zamknięcia programu. Niezwykle ważne dla przyszłych działań, jest również przeprowadzenie rzetelnej oceny licznych efektów PO RPW.

Nowoczesne uczelnie

Wzrósł potencjał naukowo-badawczy uczelni i szkół wyższych. Z pomocą PO RPW zbudowano i zmodernizowano ponad 70 obiektów, z których korzysta obecnie ponad 110 tys. studentów (prawie połowa wszystkich studiujących w makroregionie PW). Utworzono ok. 70 nowych kierunków studiów i specjalizacji oraz ok. 300 etatów badawczych. Zawarto też ok. 300 porozumień o strategicznej współpracy między uczelniami a firmami. Dofinansowanie z programu umożliwiło zakup wyposażenia naukowo-dydaktycznego o wartości ponad 850 mln zł. Wśród uczelni objętych wsparciem PO RPW jest Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, który m.in. dzięki realizacji projektu pn. „Utworzenie bazy aparaturowej na rzecz Centrum Badań Innowacyjnych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku” uzyskał prestiżowy tytuł jednego z 10 Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących (KNOW) na lata 2013-2017.

Rozwój biznesu

W programie zrealizowano również inwestycje prowadzące do wzrostu atrakcyjności gospodarczej makroregionu. Dofinansowano m.in. powstanie lub rozbudowę 12 parków przemysłowych, naukowo-technologicznych lub inkubatorów, które poprzez specjalistyczne wsparcie i udostępnianie infrastruktury badawczej, pomagają firmom rozwijać skrzydła. Z ich usług skorzystało do tej pory ok. 1530 przedsiębiorstw. Pieniądze z PO RPW umożliwiły przygotowanie ponad 400 ha terenów pod inwestycje. Swój biznes ulokowało na nich już 95 firm (w większości działających w branżach innowacyjnych), tworząc nowe miejsca pracy. Z preferencyjnych pożyczek i poręczeń skorzystało ok. 2,9 tys. firm (w tym 2,5 tys. mikroprzedsiębiorstw). Umożliwiły one przedsiębiorstwom pozyskanie nowoczesnych technologii, zakup nowego sprzętu, modernizację obiektów oraz zwiększenie zatrudnienia. Konkretne efekty przyniósł także wart ponad 100 mln zł Program Promocji Gospodarczej Polski Wschodniej. Uczestnictwo ponad 2 tys. przedsiębiorców i ponad 400 przedstawicieli samorządów w 185 międzynarodowych wydarzeniach promocyjnych zaowocowało zawarciem blisko tysiąca kontraktów na łączną kwotę prawie 440 mln zł, wzrostem eksportu firm o 41 proc., sprzedaży o 20% a produkcji o 17% oraz zatrudnieniem ponad 470 pracowników, z czego większość to mieszkańcy Polski Wschodniej. PO RPW wspierał również rozwój ośrodków kongresowo-wystawienniczych (Rzeszów, Lublin, Kielce, Ostróda w województwie warmińsko-mazurskim) oraz klastrów (15 klastrów z branż: turystyka, budownictwo, informatyka, branża metalowa, e-usługi, energetyka).

Poprawa mobilności mieszkańców

Fundusze programu dobrze wykorzystały także miasta wojewódzkie makroregionu, przeznaczając je na inwestycje w komunikację publiczną. Stała się ona bardziej dostępna i przyjazna dla podróżujących dzięki rozbudowie infrastruktury, zakupowi nowoczesnych autobusów, trolejbusów i tramwajów (łącznie 423 sztuk taboru) oraz wdrożeniu inteligentnych systemów transportu miejskiego (m.in. monitoring ruchu miejskiego, informacja, e-bilety).

Poprawiająca się mobilność mieszkańców makroregionu to także zasługa inwestycji drogowych współfinansowanych z PO RPW. Wybudowano i przebudowano łącznie 353 km dróg oraz 23 obwodnice. Zbudowano dwa mosty na Wiśle – w Połańcu (łączy woj. świętokrzyskie i podkarpackie), w Kamieniu (woj. lubelskie i mazowieckie) oraz na Wisłoku w Rzeszowie. Powstała infrastruktura drogowa to nie tylko oszczędność czasu w przewozach, łatwiejsza podróż i odciążone od nadmiernego ruchu samochodowego centra miast. Poprawa połączeń transportowych przekłada się także na wzrost atrakcyjności gospodarczej makroregionu.

Współpraca ponad granicami administracyjnymi

Program umożliwił m.in. realizację ponadregionalnych projektów: Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej (SSPW) oraz Trasy rowerowe w Polsce Wschodniej. SSPW to warte blisko 1,5 mld zł przedsięwzięcie, którego celem było zapewnienie infrastruktury zwiększającej dostęp do szerokopasmowego Internetu w Polsce Wschodniej. W tym celu w pięciu województwach zbudowano 10,5 tys. km światłowodów oraz 1 065 węzłów szkieletowych i dystrybucyjnych, do których przyłączają się operatorzy, doprowadzający Internet do domów, przedsiębiorstw i instytucji. Przeprowadzono także szkolenia dla ponad 8 tys. osób zagrożonych wykluczeniem cyfrowym.

Efektem PO RPW jest również utworzenie Wschodniego Szlaku Rowerowego Green Velo, liczącego 2 tys. km. To nie tylko odpowiednio przygotowane i oznakowane trasy rowerowe, Miejsca Obsługi Rowerzystów, łańcuch atrakcji przyrodniczych i kulturalnych, ale i szereg możliwości dla przedsiębiorców, którzy mogą rozwijać swoją działalność wokół szlaku (więcej: www.greenvelo.pl).

Wielowymiarowe korzyści

Nie sposób wymienić wszystkich korzyści, jakie przynoszą i będą przynosić przedsięwzięcia współfinansowane z PO RPW. – Zrealizowane inwestycje będą procentować przez wiele lat, stanowiąc podstawę do kolejnych działań na rzecz innowacyjności i konkurencyjności Polski Wschodniej oraz poprawy jakości życia jej mieszkańców – stwierdził wiceminister Hamryszczak. Zwrócił także uwagę, że dzięki realizacji PO RPW zgromadzono cenny kapitał społeczny, sprzyjający dalszemu rozwojowi makroregionu. W nowym Programie Program Polska Wschodnia (POPW) zarezerwowano 2 mld euro. Pieniądze te umożliwią przedsiębiorstwom wdrażanie innowacji, tworzenie sieciowych produktów, zwiększenie aktywności na międzynarodowych rynkach oraz wykorzystanie wzornictwa w biznesie. Zrealizowany zostanie także nowatorski program powstawania i rozwoju startupów. Środki POPW przeznaczone są również na realizację kluczowych (z punktu widzenia dostępności terytorialnej Polski Wschodniej) inwestycji w transport miejski, drogi i kolej.