Czy warto studiować filozofię? Opinia profesora Przemysława Paczkowskiego
Instytut Filozofii Uniwersytetu Rzeszowskiego ogłosił kolejny nabór na studia doktoranckie – to już druga rekrutacja. Kandydaci mogą składać podania do 21 września 2015 r. Tymczasem od lutego br. w Rzeszowie kształci się już kilkunastu doktorantów. Czy warto studiować filozofię?
Prof. UR Przemysław Paczkowski, dyrektor Instytutu Filozofii. Fot. Łukasz Kleska
Dyrektor Instytutu dr hab. prof. UR Przemysław Paczkowski twierdzi, że jest to nowoczesna wersja najstarszego pytania klasycznej pedagogiki (paidei), przedstawianego jako pytanie: jakie dobro chcemy w życiu osiągnąć? Całkiem poważnie zadawali je w antyku pitagorejczycy, sofiści, sokratycy, Platon czy Arystoteles.
Dzisiaj to pytanie ma podobny sens, mimo że dotyczy wyboru kierunku akademickiego, a nie drogi życiowej, ale argumenty za studiowaniem filozofii są podobne do tych antycznych. Filozofia nie daje konkretnego zawodu, ale uczy pełni życia:
– przygotowuje do samodzielnego i odpowiedzialnego rozstrzygania coraz to nowych dylematów moralnych, jakie stawia przed nami życie społeczne, postęp naukowy i technologiczny. Nie o to chodzi, że filozofia poda nam jakieś gotowe odpowiedzi, tylko o to, że dostarcza narzędzi do samodzielnego ich rozwiązywania, zabezpiecza przed bezmyślnym, bezrefleksyjnym uleganiem zewnętrznym opiniom, pseudo-argumentom, których tak pełno w dyskusjach publicznych, przed uleganiem różnym ideologiom czy nieważnym, efemerycznym w istocie walkom politycznym. Antyczna opowieść opisywała filozofa jako tego, kto nawet podczas największego sztormu jest bezpieczny, podczas gdy zwykli ludzie walczą o życie na wzburzonym morzu. Gdybym chciał to opisać w podobnym duchu, ale jeszcze prościej, to powiedziałbym, że filozofia daje narty na tę wyprawę w potężne i groźne góry, jaką jest nasze życie, i uczy na nich dobrze jeździć, ale wybór drogi pozostawia już każdemu z nas.
– filozofia uczy także świadomego uczestnictwa w kulturze, dostarczając narzędzi rozumnego czytania tego, co nazywamy „tekstami kultury”, tłumaczy reguły „gier”, jakimi są poszczególne obszary życia kulturalnego.
Suchy, sformalizowany język ustaw i zarządzeń ministerialnych nazywa to wszystko „miękkimi kompetencjami” – chodzi o to, że w każdym zawodzie potrzebne i cenione są umiejętności oraz kompetencje, które oferują studia filozoficzne, mianowicie krytycyzm, samodzielność myślenia, zdolność budowania własnej hierarchii wartości, umiejętność określania priorytetów nie tylko w doraźnych działaniach.
- Zachęcam każdego do studiowania filozofii („Pora na filozofowanie jest zawsze” – mówili epikurejczycy), a szczególnie zachęcam do studiowania filozofii jako drugiego kierunku - mówi profesor Paczkowski. - Pani profesor z naszego Instytutu ukuła hasło, które tej zachęcie ma służyć: „Po drugie – filozofia”.
W Rzeszowie można studiować filozofię I i II stopnia na dwóch specjalnościach:
– filozofia teoretyczna – dla kandydatów o zainteresowaniach humanistycznych z przedmiotami omawiającymi historię klasycznych zagadnień z dziedziny filozofii człowieka, teorii poznania, etyki, estetyki, filozofii społecznej i politycznej, oraz najnowszą problematykę i żywo dyskutowane kwestie z zakresu filozofii kultury, bioetyki, animal studies, gender studies itp.
– kognitywistyka (prowadzona we współpracy z pracownikami Centrum Modelowania Komputerowego UR i z wykorzystaniem zaawansowanej aparatury) – dla kandydatów zainteresowanych najnowszymi problemami z zakresu filozofii umysłu, filozofii języka, filozofii nauki itp.
- Prowadzimy także studia doktoranckie, co ważne – dla absolwentów wszystkich kierunków studiów. Warunkiem przyjęcia są sprecyzowane plany badawcze dotyczące jakiejś dziedziny filozofii – mówi dyrektor Instytutu.
Łukasz Kleska
